Streven, mei 2005
De psychiater en de witte vlek
Door: Herman Simissen

Tot 1970 werden psychiatrische patiënten in Tilburg en omgeving niet in de regio zelf behandeld, maar doorverwezen naar grote instellingen buiten Midden-Brabant, zoals Voorburg in Vught en Coudewater bij Rosmalen. Als gevolg daarvan schoot met name de psychiatrische zorg bij acute gevallen tekort, reden waarom in Tilburg het initiatief werd genomen tot de oprichting van een psychiatrisch ziekenhuis dat zich in het bijzonder op noodgevallen zou moeten richten. Maar juist in deze tijd maakte de beweging van de anti-psychiatrie opgang - en dat was één van de factoren die de verwezenlijking van het Tilburgse initiatief ernstig bemoeilijkten.

In zijn boek De psychiater en de witte vlek schetst historicus Cees Willemsen de geschiedenis van het proces dat uiteindelijk toch tot de oprichting van het psychiatrisch ziekenhuis leidde. Daarbij beperkt de auteur zich tot het institutionele aspect van dit proces, zulks in tegenstelling tot zijn eerdere, vergelijkbare studies over respectievelijk de psychiatrische instelling Sint-Antonius in Etten-Leur en de ambulante geestelijke gezondheidszorg in Breda. Dat maakt dit nieuwe boek wat minder aantrekkelijk voor buitenstaanders dan beide eerdere studies.

Desondanks is het interessant te lezen welke problemen zich zoal voordeden bij de oprichting van het psychiatrisch ziekenhuis. Tegenwerking van bestaande instellingen, veranderend beleid bij het ministerie van Volksgezondheid, lokale politieke belangen, uiteenlopende opvattingen over wezen en taak van de psychiatrie, belangengroeperingen van omwonenden-allemaal factoren die de afloop van het proces hebben beïnvloed. Uiteindelijk opende het psychiatrisch centrum jan Wier - vernoemd naar de in Grave geboren arts Jan Wier (1515/1516-1588), die als eerste afwijkend gedrag als een psychische ziekte beschreef en daarom geneeskundige behandeling bepleitte, en om deze reden geldt als een van de grondleggers van de moderne psychiatrie - in 1983 de poorten. Tien jaar later ging Jan Wier een fusie aan met de RIAGG; de geestelijke gezondheidszorg in de regio werd voortaan verzorgd door de GGZ Midden-Brabant.

Het tienjarig bestaan van deze instelling was de aanleiding tot deze studie. Vervlochten in het betoog is een beeldverhaal van de Tilburgse fotograaf Paul Bogaers, die in een reeks foto's een impressie van de regio geeft. De psychiater en de witte vlek is een vlot geschreven boek, dat eens te meer getuigt van de deskundigheid van de auteur op het gebied van de geschiedenis van de geestelijke gezondheidszorg.

Herman Simissen

Cees Willemsen, De psychiater en de witte vlek. Dertig jaar GGZ Midden-Brabant, 1970-2000, SUN, Nijmegen, 2004, 208 blz., 29,90 euro, ISBN 90-5875-145-7.

sluit dit venster